ماه شوال شامل رحلت بزرگانی و وقوع جنگ هایی است، کما اینکه چند نفر از بزرگ ترین دشمنان اهل بیت علیهم السّلام نیز در آن به درک واصل شده اند.

روزهای 1، 3، 4، 5، 6، 8، 14، 15، 17، 20، 25 را که شامل این وقایع هستند، مرور خواهیم کرد.

عید فطر اولین روز این ماه و روز جشن روزه داری است.

شهادت امام صادق علیه السّلام، حضرت حمزه علیه السّلام، وفات اباصلت هروی و حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام روزهای غم در این ماه اند؛ که ویرانی قبور ائمّه بقیع علیهم السّلام نیز بر این مصیبت ها افزوده است.

مرگ عمرو بن عاص، قتل متوکّل و مرگ عبدالملک بن مروان شیرین ترین روزهای این ماه اند که دشمنان اهل بیت علیهم السّلام در آن به درک واصل شده اند.

از وقایع جنگی این ماه جنگ خندق، حنین، قرقره الکدر، حمراء الاسد، بنی قینقاع و حرکت به سوی جنگ صفین را می توان نام برد، ورود حضرت مسلم علیه السّلام به کوفه نیز از همین قبیل به شمار می آید.

رد الشمس برای امیرالمؤمنین علیه السّلام و توقیع امام زمان علیه السّلام برای حسین بن روح علیه السّلام وقایع مهمّ دیگری هستند که در این ماه رخ داده اند.

1. عید فطر

اول ماه شوال روز عید فطر است.

1. مرگ عمرو بن عاص

در سال 43 – 41 هـ عمرو بن عاص خبیث در سن 90 سالگی به درک واصل شد.

” عاص” (پدر او )  همان ملعونی بود که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را اذیّت می کرد و آن حضرت را «ابتر» خطاب کرد و خاطر شریف حضرت را مکدّر نمود، تا آنکه سور? مبارک? کوثر نازل شد،

((بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ)).

یعنی یا رسول الله دشمن تو عمروعاص ابتر است. یعنی دین و نسب ندارد.⁴ لذا امیرالمؤمنین علیه السّلام در نامه ای که به عمروعاص نوشته بودند آن ملعون را «ابتر بن ابتر» نامیدند.

با این نسب و نژاد تعجبی ندارد که او دشمن پیامبر و علی بن ابی طالب علیهم السّلام باشد، و عمری با معاویه خون به دل امیرالمؤمنین علیه السّلام کنند. واقع? صفّین و قرآن بر سر نیزه کردن و شهادت مالک اشتر و واقع? حکمین و کارهای دیگر آن ملعون روشن است.

او در وقت مرگ می گفت: چنان است که کوه رضوی را بر گردن من نهاده اند و درون من پُر از خار است و مرا از سوراخ سوزنی بیرون می کنند.

……………………………………………

1. جنگ قَرقَره الکُدر

در این روز در سال 2 هـ جنگ قرقره الکدر به وقوع پیوست.

این نام مربوط به آبی متعلق به بنی سلیم در سه منزلی مدینه است. سبب این جنگ آن شد که به سمع مبارک پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم رسانده بودند که جمعی از بنی سلیم و بنی غطفان در قرقره الکدر اجتماع کرده اند تا به مدینه شبیخون بزنند. لذا آن حضرت پرچم اسلام را به دست امیرالمؤمنین علیه السّلام دادند و حضرت را با دویست نفر به آنجا فرستادند. هنگامی که امیرالمؤمنین علیه السّلام به آنجا رسیدند دیدند که آن جماعت از آنجا گریخته اند و تا آن حضرت آنجا بودند کسی برنگشت. در این ماجرا 500 شتر از آنها غنیمت گرفته شد که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم آن را تخمیس نمودند و بقیه را بین اصحاب تقسیم فرمودند.

……………………………………………

1

3 شوال  قتل متوکل

در سال 247 هـ در شب چهارشنبه متوکل عباسی ملعون، به دستور فرزندش به قتل رسید. مدت خلافت او 14 سال و ده ماه و عمر نحسش 41 سال بود.

متوکل بعد از واثق، در سال 232 هـ به خلافت نشست. در ایام او لهو و لعب و طرب، مخصوصاً در مجلس او بسیار بود. او مردی خبیث السیره بود و چنانچه امیرالمؤمنین علیه السّلام فرموده بود، کافرترین آل عباس بود. عمرو بن فرج را والی مدینه و مکه کرد، و او به مردم دستور داده بود که کسی به آل ابوطالب علیه السّلام احسان نکند، و اگر کسی کوچکترین احسانی کند سخت عقوبت خواهد شد، به حدی کار بر علویین تنگ شده بود که لباس های زنان علویه کهنه و پاره شده بود و پیراهن سالمی را برای نماز به نوبت می پوشیدند، و نخ ریسی می کردند، تا متوکل به درک واصل شد.

از اعمال زشت و پست متوکل این بود که همیشه و در همه جا امیرالمؤمنین علیه السّلام را به بدی یاد می کرد، و به آن حضرت جسارت می کرد. او چندین بار قبر مبارک حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام را خراب کرد، ولی دوباره بنا شد. متوکل در راه زیارت آن حضرت دست قطع می کرد و زوار را می کشت .

به خاطر جسارت هایی که متوکل در مجلسی به امیرالمؤمنین علیه السّلام کرد، “منتصر”، پسرش در شب چهارشنبه سوم یا چهارم ماه شوال چند نفر از غلام های خاص پدر را مأمور کشتن وی کرد، و آنها در حالی که متوکل مشغول شرب خمر بود، خونش را ریختند و به درکات جحیم شتافت.

4 شوال. جنگ حنین

در این روز در سال 8 هـ بعد از 15 روز از فتح مکه، غزو? حنین به وقوع پیوست. تعداد لشکر اسلام 2 هزار نفر از مکه و ده هزار نفر از مدینه بودند. در این جنگ چهار نفر شهید شدند، و تعداد 300 نفر از کفار «هوازن» کشته شدند.

در این جنگ امیرالمؤمنین علیه السّلام جنگجوترین اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم بودند که قتال می کردند.³ یکی از موارد فرار ابوبکر و عمر در همین جنگ بوده است.

……………………………………………

5 شوال

1. حرکت به سوی جنگ صفین

در سال 36 هـ در چنین روزی امیرالمؤمنین علیه السّلام برای رفتن به صفّین آماده شدند؛ و ابومسعود عقبه بن عامر انصاری را در کوفه جانشین خویش قرار دادند.

1. ورود حضرت مسلم علیه السّلام به کوفه

در سال 60 هـ در چنین روزی حضرت مسلم علیه السّلام وارد کوفه شدند. مردم کوفه به خدمتش شتافتند، و نام? امام حسین علیه السّلام را استماع کردند و هیجده هزار نفر با آن حضرت بیعت کردند. جناب مسلم علیه السّلام نامه ای به امام حسین علیه السّلام نوشت و بیعت کوفیان را اطلاع داد، و تشریف فرمایی آن جناب را به کوفه خواستار شد.

6 شوال

1. صدور توقیع برای حسین بن روح رحمه الله

روز یکشنبه سال 305 هـ اولین توقیع امام عصر علیه السّلام در دوران غیبت صغری، برای جناب حسین بن روح رحمه الله صادر شد.

8 شوال

1. ویرانی قبور ائمّه بقیع علیهم السّلام

در این روز در سال 1343 (1344) هـ قبور ائمه بقیع علیهم السّلام و نیز قبر حضرت حمزه علیه السّلام در اُحد به دست وهابیون تخریب شد.

علت و انگیزه تخریب این قبور مطهر در کتب مختلفی که بر ردّ عقائد ضاله وهابیت تألیف شده، بیان گردیده است.

آنان اضافه بر قبور مطهر ائمه معصومین علیهم السّلام، دیگر قبور را هم تخریب نمودند که عبارتند از: قبر منسوب به فاطمه زهرا سلام الله علیها، قبر مطهر فاطمه بنت اسد سلام الله علیها مادر امیرالمؤمنین علیه السّلام، قبر مطهر حضرت ام البنین علیه السّلام، قبر ابراهیم پسر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، قبر اسماعیل فرزند حضرت صادق علیه السّلام، قبر دختر خواندگان پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، قبر حلیمه سعیده مرضعه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، و قبور شهدای زمان پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم.

وهابیان در سال 1343 هـ در مکه گنبدهای قبر حضرت عبدالمطلب علیه السّلام، ابی طالب علیه السّلام، خدیجه سلام الله علیها، و زادگاه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و فاطمه زهرا سلام الله علیها و «خیزران» عبادتگاه سری پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را با خاک یکسان نمودند. در جدّه نیز قبر حوا و دیگر را تخریب کردند.

در مدینه گنبد منور نبوی را به توپ بستند، ولی از ترس مسلمانان قبر شریف را تخریب نکردند. در شوال 1343 با تخریب قبور مطهر ائمه بقیع علیهم السّلام اشیاء نفیس و با ارزش آن قبور مطهر را به یغما بردند.

قبر مطهر حضرت حمزه علیه السّلام و شهدای احد را با خاک یکسان کردند، و گنبد و مرقد حضرت عبدالله و آمنه پدر و مادر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و دیگر قبور را هم خراب کردند.

در همان سال به کربلای معلی حمله کردند، و ضریح مطهر را کندند و جواهرات و اشیاء نفیس حرم مطهر را که اکثراً از هدایای سلاطین و بسیار ارزشمند و گرانبها بود، غارت کردند و قریب به 7000 نفر از علما، فضلا و سادات و مردم را کشتند. سپس به سمت نجف رفتند که موفّق به غارت نشدند و شکست خورده برگشتند.

1. جنگ حمراء الاسد

در این روز در سال 3 هـ جنگ حمراء الاسد اتفاق افتاد. «حمراء الاسد» نام مکانی در اطراف مدینه است.

14 شوال

1. مرگ عبدالملک بن مروان

در سال 86 هـ عبدالملک بن مروان سفاک بخیل، در دمشق به هلاکت رسید، و بعضی 15 شوال را ذکر کرده اند. این در حالی بود که 21 سال و 6 ماه خلافت را غصب کرده بود. او پیش از سلطنت پیوسته ملازمت مسجد را داشت و تلاوت قرآن می نمود و او را حمامه المسجد (یعنی کبوتر مسجد) می گفتند! وقتی خبر سلطنت به او رسید قرآن را بر هم نهاد و گفت: «سلام علیک هذا فراق بینی و بینک»: «خداحافظ، این آغاز جدایی بین من و توست»!!

بیماری او که سخت شد طبیب گفت: اگر آب بخورد می میرد. ولی تشنگی بر او غالب شد و از پسرش ولید آب طلبید. او گفت: اگر آب بیاشامی خواهی مرد! عبدالملک به دخترش التماس کرد که آب بدهد، اما ولید پسرش مانع شد. عبدالملک گفت: بگذار به من آب بدهند، و گرنه تو را از ولیعهدی خلع می کنم، ولید اجازه داد و عبدالملک آب خورد و مرد.

از بزرگترین جنایات او به شهادت رساندن امام زین العابدین علیه السّلام و مسلّط کردن حجاج ثقفی بر شیعیان امیرالمؤمنین علیه السّلام بود.

1. جنگ احد و شهادت حضرت حمزه علیه السّلام

در سال 3 هـ در روز جنگ احد، حضرت حمزه سیّدالشّهداء علیه السّلام و 69 نفر از مسلمانان به شهادت رسیدند. بعضی جنگ احد را در 7 ³ و 17 شوال نقل کرده اند.

در این جنگ مسلمانان هزار نفر بودند که به نوشت? عده ای سیصد نفر در بین راه برگشتند، و برای جنگ 700 نفر باقی ماند. کفار 3000 نفر بودند، و 2000 نفر و 4000 نفر و 5000 نفر هم گفته اند. تعداد کشته های کفار 22 یا 23 یا 28 نفر، و تعداد شهدا 70 نفر بود. در این روز پیشانی مبارک پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را شکستند

1. ردالشمس

در این روز در سال 7 یا 8 هـ بازگشت خورشید برای امیرالمؤمنین علیه السّلام به وقوع پیوسته است. به قولی این واقعه در 17 شوال بوده است. بار دیگر در 6 شوال سال 36 هـ بازگشت خورشید برای آن حضرت اتفاق افتاده است.

لازم به یادآوری است که ردالشمس برای امیرالمؤمنین علیه السّلام دوبار اتفاق افتاده است:

یکی در زمان پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در نزدیکی مسجد قبا، و دیگری پس از رحلت آن حضرت در سرزمین بابل در نزدیکی حله.

علامه امینی رحمه الله به تفصیل احادیث ردالشمس را به طرق مختلف و همچنین کسانی را که درباره ردالشمس کتاب تألیف کرده اند در الغدیر بیان فرموده است.

1. جنگ بنی قینقاع

در این روز بعد از بیست ماه از هجرت نبوی غزوه بنی قینقاع واقع شد، و بنابر قولی این جنگ در صفر به وقوع پیوسته است.

1. وفات حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام

16 شوال

1. جنگ حمراء الاسد

در این روز در سال 3 هـ جنگ حمراء الاسد اتفاق افتاد. «حمراء الاسد» نام مکانی در اطراف مدینه است.

بعد از جنگ احد و آمدن مسلمانان به مدینه، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم برای آنکه مبادا قریش مراجعت کنند و به مدینه حمله نمایند امر نمود تا بلال ندا دهد: امر خداوند متعال است که باید آنان که در احد حاضر بوده اند و جراحت دیده اند به تعقیب دشمن بروند. اصحاب کار معالجه را رها کردند و لباس رزم پوشیدند.

امیرالمؤمنین علیه السّلام هم با اینکه بیشتر از 80 جراحت برداشته بود و بعضی آنقدر عمیق بود که فتیله داخل آن قرار داده می شد، لباس رزم پوشیدند و رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در حالی که به او نگاه می کرد و می گریست پرچم را به آن حضرت داد و مسلمین حرکت کردند.

بعد از تعقیب و تاخت بر کفار، مسلمانان سه روز در حمراء الاسد ماندند و آنگاه به مدینه مراجعت نمودند.

17 شوال

1. جنگ خندق

در این روز در سال 5 هـ غزوه خندق(احزاب) و کشته شدن عمرو بن عبدود به دست امیرالمؤمنین علیه السّلام به وقوع پیوست، و این جنگ در زمستان به وقوع پیوست.

وقوع جنگ خندق را بعضی در 8 ذی القعده³ و بعضی در 15 شوال گفته اند،و استبعادی ندارد که شروع جنگ در 15 شوال باشد. همچنین به قولی غزوه خندق در سال 4 هـ اتفاق افتاده است.

در این جنگ تعداد مسلمانان 3000 نفر و تعداد شهدای مسلمانان 6 نفر بود. تعداد کفار 10000 نفر بود ولی تعداد مقتولین کفار ذکر نشده است.

در این جنگ مسلمانان داخل مدینه در اطراف شهر خندقی کندند. مشرکین 25 روز مدینه را محاصره کردند و از هر طرف که خواستند وارد شوند خندق بود. در اثنای این کار منافقین جسارت ها به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نمودند و عمرو بن عبدود مبارز طلبید ولی کسی جرأت نکرد. عمر بن خطاب از شجاعت های عمرو سخن گفت، و در مردم ایجاد ترس کرد.

عمر که از شجاعت عمرو بن عبدود سخن می گفت و رعب و وحشتی در دل مسلمانان انداخته بود به عبدالرحمن بن عوف و طرفدارانش گفت:«اگر عمرو بر ما چیره شود همه ما را خواهد کشت. بهترین راه این است که محمد را دست بسته تحویل آنها دهیم؛ و خودمان به قوممان ملحق شویم»!!اینجا بود که آیاتی از سوره احزاب نازل شد!!

در چنین شرایطی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند:«چه کسی به مبارزه عمرو می رود تا من بهشت را برایش ضمانت کنم»؟ آیا دوستی هست که شرّ این دشمن را کفایت کند؟ آقا و مولایمان اسدالله الغالب علی بن ابی طالب علیه السّلام فرمود:«من به مبارزه او می روم». پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم سکوت کردند، و تا سه بار این کلام را فرمودند، و هر سه بار امیرالمؤمنین علیه السّلام برای مبارزه اعلام آمادگی نمودند.

آخرالامر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم اجازه فرمودند و با دستانشان عمامه بر سر آن حضرت پیچیدند و امیرالمؤمنین علیه السّلام حرکت کردند. در این هنگام پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:«برز الایمان کله الی الشرک کله»به تحقیق تمام اسلام در مقابل کفر ایستاد.

بعد از آنکه عمرو بن عبدود اسلام اختیار نکرد و دست از جنگ برنداشت، امیرالمؤمنین علیه السّلام او را به یک ضربت از پا درآورد. در این حال صدای تکبیر مسلمین بلند شد و پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:«مبارزه علی بن ابی طالب علیه السّلام با عمرو بن عبدود در روز خندق از اعمال امّت من تا روز قیامت افضل است».

1. وفات اباصلت هروی رحمه الله

در این روز در سال 203 یا 207 هـ ثقه جلیل اباصلت عبدالسلام بن صالح هروی که اهل هرات بود پس از آزادی از زندان مأمون از دنیا رفت.

اباصلت از اصحاب امام رضا علیه السّلام و از خواص شیعیان بود، و کتاب «وفاه الرضا علیه السّلام» تألیف اوست. در ایران دو قبر منسوب به آن بزرگوار است: یکی در بیرون شهر مشهد مقدس، و دیگری در دروازه ری قم، که قبر منسوب به او در قم طبق تحقیق اعتبار بیشتری دارد. بنابر قولی دیگر وفات او در 24 شوال سال 236 هـ است.

……………………………………………

1

20 شوال

1. دستگیری امام کاظم علیه السّلام

در این روزها هارون ملعون به مسجدالنّبی صلّی الله علیه و آله و سلّم به ظاهر برای زیارت و در حقیقت برای دستگیر نمودن حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام آمد و آن حضرت را از مدینه با خود به حج برد، سپس به سمت بصره حرکت کرد و آن وجود مبارک را نزد عیسی بن جعفر زندانی کرد و بعد از یک سال آن بزرگوار را به بغداد نزد سندی بن شاهک فرستاد.

25 شوال

شهادت امام صادق علیه السّلام

جعفر بن محمد بن علی بن حسین علیهم السلام، (83-148 ه. ق)معروف به امام صادق، امام ششم شیعیان  کنیه‌اش ابوعبدالله است. امام صادق علیه السلام 34 سال امامت کردو در 65 سالگی به شهادت رسید. و در کنار پدرش، امام باقر و جدش، امام سجاد و عمویش، امام حسن علیهم السلام در قبرستان بقیع دفن شد.

روایات رسیده از امام صادق علیه السلام در مسائل مختلف، مجموعه‌ای گسترده و متنوع است و از این روست که مذهب شیعه را مذهب جعفری نامیده‌اند.